KITALAR

2 Haziran 2013 Pazar

TEST

Soru1. Aşağıdaki şekilde yer yuvarlağının enine bir kesiti verilmiştir.

Buna göre aşağıda verilen izohips haritalarından hangisinde Sial tabakasının kalınlığı diğerlerine göre daha fazladır?

Soru2. Aşağıdaki bilgilerin hangileri mantoya aittir?

I. Yer hacminin en büyük bölümünü oluşturur.

II. Yoğunluğu en fazla olan katmandır.

III. İç kuvvetlerin enerjilerini aldıkları katmandır.

IV. Kalınlığı en az olan katmandır.

V.Yerin merkezine en yakın katmandır

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) II ve IV E) I ve IV

Soru3. Yerkabuğunun kırıklı ve hareketli olduğu bölgelerde görülen olaylar aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bir arada verilmiştir?

A) Rüzgarlar – Volkanizma – Gel-git

B) Volkanizma – Depremler – Sıcak su kaynakları

C) Depremler – Grabenler – Peneplenler

D) Yüksek dağlar – Epirojenez – Menderesler

E) Rüzgarlar – Mantarkaya – Horstlar

Soru 4. Aşağıdakilerden hangisi tortul kayaçların özelliklerinden biri değildir?

A) Yüksek sıcaklık ve basınca maruz kalmaları

B) İçlerinde fosil bulundurmaları

C) Tabakalar halinde bulunmaları

D) Ufalanmayla meydana gelmeleri

E) Dış kuvvetlerin etkisi sonucu oluşmaları

Soru 5. Jeosenklinal; Dış kuvvetlerin taşıdığı malzemelerin biriktiği büyük okyanus çukurluklarına denir. Orojenez ise jeosenklinallerde biriken tortullaşma (bilgi yelpazesi)alanlarının yan basınçların etkisiyle kıvrılması yada kırılması ile meydana gelen dağ oluşumudur.

Buna göre, aşağıda verilen eşit sertlikte ve kalınlıktaki tortul tabakaların hangisinin kıvrılmasında basıncın şiddeti en fazladır?

Soru 6. Aşağıdaki şeklin yaygın olarak görüldüğü bölge lerde aşağıdaki yorumlardan hangisiyapılamaz?

A) Sıcak su kaynakları yaygındır.

B)Depremler sık ve şiddetli olarak görülebilir.

C) Esnek yapıdaki tortul tabakalar halinde oluşmuştur.

D) Orojenez sonucu kırılmalar yaygındır.

E)Fay kaynakları yaygın olarak görülebilir.

Soru 7. Kaynağını yerin içinden alan kuvvetlere iç kuvvetler denir.

Aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumunda iç kuvvetler etkilidir?

A) Kayaların ufalanması

B) Peneplen oluşumu

C) Dağ oluşumu

D) Mağara oluşumu

E) Falez oluşumu

Soru 8. Aşağıdaki jeolojik zamanlardan hangisinde Zonguldak kömür havzaları oluşmuştur?

A) İlkel Zaman (Prekambrien)

B) I. Zaman ( Paleozoik)

C) II. Zaman ( Mesozoik)

D) III. Zaman ( Senezoik)

E) IV.Zaman ( Kuaterner)

Soru 9.

Yukarıdaki haritada Ülkemizdeki başlıca kırık hatlarının yerleri gösterilmiştir.

Buna göre aşağıda ki tesbitlerden hangisini doğru olarak söyleyebiliriz?

A) Ülkemizin çok az bir bölümünde fay bulunmakta dır.

B) Ülkemizde en büyük fay Güneydoğu Anadolu bölgesindedir.

C) Ülkemizin her yeri hemen hemen aynı derecede deprem bölgesidir.

D) Güneydoğu Anadolu ve Trakya’nın bazı kısımla rında depremin etkisi azdır.

E) Akdeniz bölgesinin tümü kırıkların etkisi altındadır.

Soru 10. Tektonik depremler yerkabuğundaki kırık hatları boyunca oluşan yer hareketleri sonucunda meydana gelir.

Türkiye’nin jeolojik yapısı göz önüne alındığında aşağıdaki yörelerin hangisinde tektonik deprem olmaolasılığı en azdır?

A) Erzincan Ovası

B) Konya Ovası

C) Bolu – Gerede Yöresi

D) Büyük Menderes Havzası

E) Muş – Varto Yöresi

(1995 ÖSS)

Soru 11. Volkanik dağlarının çevreleri, deprem, kızgın lav örtüleri, çamur selleri, kızgın bulut ve küller gibi çeşitli tehli kelerle dolu yerlerdir. Fakat buna rağmen bu bölgelerde çok önemli yerleşim merkezleri kurulmuş, önemli tarım alanları olmuştur. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yeraltı suyunun kolayca sağlanması

B) Tarım topraklarının yetersiz kalması

C) Topraklarının verimli olması

D) Bitki örtüsünün zengin olması

E) Otlak ve meraların fazla olması

Soru 12. Ege Bölgesi’ndeki Menderes Ovası, Bozdağlar ile Akdeniz Bölgesi’ndeki Amik Ovası ve Amanos Dağ lan, oluşumları bakından aynı gücün etkisi ile meyda na gelmiştir.

Bu yer yüzü şekillerinin oluşumunu sağlayan güç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Deprem

B) Orojenez

C) Epirojenes

D) Akarsu

E) Volkanizma

Soru 13. Büyük okyanus çukurluklarındaki tortulaşma alanlarına Jeosenklinal denir. Bu alanlarda çok önemli birikmeler meydana gelir.

Jeosenklinaldeki bu birikmeler yan basınçlara maruz kaldıklarında kıvrılamayacak kadar sert karakterli ise aşağıdaki oluşumlardan hangisinin oluşması beklenir?

A) Senklinal

B) Antiklinal

C) Horst

D) Orojenez

E) Regresyon

Soru 14.

Yukarıdaki yer yüzü şeklinde iç kuvvetlerin etkisiyle oluşmuş bir oluşum gösterilmektedir.

Aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumu yukarıdaki şekle benzerlik göstermektedir?

A) Kaçkar

B) Erciyes

C) Toroslar

D) Melendiz

E) Aydın

Soru 15. Türkiye’nin jeolojik yapısı göz önüne alındığın da aşağıdaki alanların hangisinde şiddetli yer sarsıntılarının görülmesi olasılığı en fazladır?

A) Gediz Havzası

B) Taşeli Platosu

C) Mardin Eşiği

D) Ergene Havzası

E) Konya ovası

(1992 /II)

Soru 16. Çöküntü hendekleri içinde oluşan büyük göl ler, aşağıdaki bölgelerin hangisinde en çok tur?

A) Doğu Afrika

B) Kuzey Amerika

C) Batı Asya

D) Kuzeybatı Avrupa

E) Güney Amerika

(1991/II)

Soru 17. ‘’Türkiye’de akarsular, saniyede akıttıkları toplam su miktarı bakımından fazla zengin sayılmaz. Ancak enerji potansiyeli bakımından oldukça (bilgi yelpazesi) zengindir.’’

Bu durum aşağıdakilerden hangisine kanıt olabilir?

A) Akarsu yataklarında eğimin fazla olduğuna.

B) Akarsu havzalarının geniş olduğuna.

C) Akarsuların kar suyuyla beslendiğine.

D) Akarsu rejimlerinin düzensizliğine.

E) Akarsuların sık sık yatak değiştirdiğine.

(1985/II)

Soru 18. Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’nin bugünkü jeomorfolojik görünümünü kazanmasında en az etkili olmuştur?

A) Dağ oluşumu

B) Kıta oluşumu

C) Buzullaşma

D) Akarsu aşındırması

E) Volkanizma

(1982/II)

Soru 19.

Yukarıdaki harita, aşağıdakilerden hangisinin dağılışını göstermektedir?

A) Yüksek ovaların

B) Ormanların

C) Geniş düzlüklerin

D) Deprem alanlarının

E) Kıvrım dağlarının

(1988/I)

Soru 20. Aşağıdaki coğrafi bölgelerimizden hangisinde horst ve grabenlere sıklıkla rastlamaktayız?

A) Karadeniz

B) Akdeniz

C) Ege

D) Marmara

E) G.D.Anadolu

Soru 21.

I. Melendiz

II. Kaçkar

III. Köroğlu

IV. Karacadağ

Yukarıdaki dağlardan hangileri volkanizmanın etkileri sonucu oluşmuşlardır?

A) I ve II

B) II ve III

C) III ve IV

D) I ve IV

E) II ve IV

1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21
E	B	B	A	E	C	C	D	C	B	C	B	C	E	A	A	A	C	D	C	D

VİDEOLAR

DÜNYANIN OLUŞUMU LEVHALARIN HAREKETİ

LEVHA HAREKETLERİ

KITALARIN OLUŞUMU

Kıtaların Oluşumu Teorisi :Günümüzde, kıtaların oluşmasının ve birbirinden ayrılarak uzaklaşmasının, ateş küredeki sıcak ve akışkan magmanın hareketi sonucu gerçekleşen levha hareketleri nedeniyle oluştuğu kanıtlanmıştır.
Ateş küredeki magma sıcak ve akışkan bir maddedir ve ateş küredeki hareketlerin nedeni magmadır.
• Bütün kıtalar günümüzden yaklaşık 250 milyon yıl önce tek parça halinde dev bir kıta halinde idi. (Bilim adamları bu dev kıtaya Pangea, onu çevreleyen deniz ise Panthalassa adını vermişlerdir). (Güney Kutbu’nda bulunuyordu).
• Dev kıta bölünerek küçük kıtaları oluşturdu ve bu kıtalar da çeşitli kuvvetlerin etkisi ile birbirlerinden uzaklaşmaya başladılar.
• Belli bir süre sonra ayrılan kıtalar, levha hareketleri sonucunda birleşerek gelecekte tek bir kıta haline gelecektir.
• (Yeryüzü kıta coğrafyasının bugünkü şeklini alması için 540 milyon yıl geçmiştir. Dünya’nın yaşı 4,6 milyar yıl olduğu var sayılır ve en az 5 milyar yıl daha ömrü vardır. Bu süre içinde yeryüzü coğrafyası en az 9 kez değişmiş ve bundan böyle de, en az 9 kez daha tekrar şekil değiştirecektir.)
• Magma, çekirdekten ısı enerjisi alır ve (sıcaklıkla birlikte hacmi arttığı için) yoğunluğu azalır.
• Yoğunluğu azalan magma, konveksiyon akımında olduğu gibi yoğunluğu büyük olan soğuk madde ile yer değiştirir ve bu nedenle magma yerkabuğunda yükselir.
• Yükselen magma yer kabuğundaki levha denilen tabakaları sürekli hareket ettirir.
• Levhaların hareketi ile dev kıta bölünmüş ve yeni oluşan parçalar da bu levha hareketleri nedeniyle birbirinden uzaklaşarak günümüzdeki kıtaları oluşturmuştur.

SORU : 1- Kıtaları parçalara ayıran ve birbirinden uzaklaştıran neden nedir?
2- Sıradağ, okyanus, volkan gibi yüzey şekilleri nasıl oluşmuştur?
3- Dünya’nın görüntüsü bundan 250 milyon yıl önce aynı mıydı?
4- Geçmişte de kıtalar şu anki yerlerinde miydi?
5- Gelecekte Dünya’mız bugünküyle aynı görünümde mi olacak?
6- Kıtalar birbirini tamamlar mı?

AMERİKA KITASI

Kuzey ve Güney olmak üzere iki kıta olan Amerika’ nın doğusunda Atlas okyanusu, batısında Büyük okyanus yer almaktadır.

Kuzey Amerika’nın batısında Kayalık dağları ve Güney Amerika’nın batısında ise Ant dağları kuzey güney yönünde uzanırlar. Bu kıtaların orta ve doğu kısımları ise genellikle ova ve plâtolarla kaplıdır. Dünya’nın en büyük akarsularından olan Missisipi Kuzey Amerika’da, Amazon ise Güney Amerika’da yer alır. Kuzey Amerika’da Superior, Michigan, Huron, Erie, Ontario ve Büyük Ayı gölleri yer alır. Kuzey Amerika’da Arizona ve Meksika, Güney Amerika’da ise Atacama çölleri bulunur.

Amerika kıtalarında yeryüzünde bulunan bütün (muson hariç) iklimler görülür.

Amerika Birleşik Devletleri’nde tarım ve hayvancılık gelişmiştir. Dünya üretiminde en önde olduğu ürünler; mısır, pamuk, tütün, arpa ve yulaftır. Dünya’nın en çok muz ve kahve üretilen ülkesi Brezilya’dır. Hayvancılık Arjantin’de çok gelişmiştir.

Kanada genellikle soğuk iklimlerin etkisi altındadır. Bu yüzden soğuğa dayanıklı buğday, şeker pancarı, mısır ve keten yetiştirilir.

Nüfusu en çok ülkeler ise ABD, Brezilya ve Meksika’dır. Nüfus yoğunluğunun en fazla olduğu yer ABD’nin kuzeydoğusudur.

Kanada; nikel, plâtin ve asbest çıkarımında Dünya’ da en önde yer alır. ABD ise; kömür, alüminyum, doğal gaz, petrol, bakır, çinko ve kurşunun Dünya’ da en çok çıkarıldığı ülkedir.

Kanada’ya geleceğin ülkesi de denilmektedir. Miktarları tam olarak tespit edilemeyen zengin yer altı ve yer üstü kaynaklarına sahiptir. Bu ülkede iklim koşullarının olumsuzluğu, endüstri kuruluşlarının güney bölgelerde toplanmasına neden olmuştur.

ABD, Dünya’nın en gelişmiş ülkesidir. Dünya’da en çok dış pazarı olan ülkedir. Bu ülkenin tarım ve endüstrisinin gelişmesi, ülkeyi Dünya’nın ticaret ve bankacılık merkezi yapmıştır. Ülkede çok zengin olan kömür ve demir yatakları endüstrinin gelişmesinin en önemli nedenleridir. Türkiye’nin dış ticaretinde de Almanya’dan sonra gelen ülke olmuştur.

OKYANUSYA KITASI - ANTARKTİKA KITASI

OKYANUSYA KITASI

Yüz ölçümü en küçük kıta olan Okyanusya, Büyük okyanus ve Hint okyanusu ile çevrilidir.

Ortalama yükseltisi çok az olan bir kıtadır (210 metre). Ülkenin batı ve orta kesimi çöllerle kaplıdır.

Kıtada hayvancılık gelişmiştir. Dünya’da en çok yün elde eden ve satan ülke Avustralya’dır.

Yerleşilebilen kıtalar içinde en az nüfus bulunan kıtadır. Nüfus yoğunluğu oldukça azdır. Nüfus genellikle Avustralya’nın güney doğusunda toplanmıştır. kıtada; ılıman okyanus, çöl ve savan iklimleri görülür.

ANTARKTİKA KITASI

Güney Kutbu çevresinde yer alan kıtanın % 95’i buzullarla kaplıdır.

Kıtada yüksekliği fazla olan bazı dağlar bulunur. kıtada yerleşik hayat yoktur. Bu yüzden hiç beşerî ve ekonomik faaliyet yoktur.

AFRİKA KITASI

Kıta; kuzeyde Akdeniz, doğuda Kızıldeniz ve Hint okyanusu, batı ve güneybatıda ise Atlas okyanusu ile çevrilidir.

Kıtanın kuzeyinde Atlas dağları, orta kısmında ise Klimanjaro en önemli yükseltilerdir. kıta genellikle düz alanlara sahiptir.

Kıtanın en büyük iki akarsuyu Kongo ve Nil’dir. kıtanın doğusunda çöküntü hendekleri içinde oluşan büyük göller (Tanganika, Viktoria, Nyasa, Rudolf, Kivu) yer alır.

Kıtanın orta kısmında ekvatoral iklim görülür. Kıyılarda ise denizel iklimler ve savan iklimi görülür. Özellikle kıtanın kuzeyinde büyük bir alanda çöl iklimi görülür. Dünya’nın en büyük çölü olan Büyük Sahra burada yer alır. Bu bölge çok az yağış alır. kıtanın en büyük sorunu erozyondur.

Kıtanın Kuzey Yarım Küre’de kalan bölümünde nüfus yoğunluğunun çok az olmasının nedeni, büyük kısmının çöllerle kaplı olmasıdır. kıtanın nüfus yoğunluğu çok fazla değildir. Diğer kıtalara yoğun bir şekilde göç meydana gelmektedir. Yerleşmelerin yoğun olduğu yerler kıtanın kıyı kesimleridir.

Kıtada çok fazla tarım alanı olmadığı için, tarım gelişmemiştir. Bu yüzden açlık çeken birçok Afrika ülkesi vardır. Hayvancılık da pek gelişmemiştir.

Kıtanın önemli sorunlarından biri olan erozyon da tarım ve hayvancılığın gerilemesine neden olmaktadır. kıtada kakao ve palmiye yağı üretimi çok önemlidir.

Afrika ülkelerinde en önemli yer altı zenginliği Fas, Tunus ve Cezayir’de çıkarılan fosfattır. Ayrıca Güney Afrika Cumhuriyeti Dünya’da en fazla altın ve elmas çıkarılan ülkedir.

Doğal zenginlikleri çok olmasına rağmen, kıtada sanayinin gelişmemesinin en önemli nedeni, zengin kömür yataklarına sahip olmayışıdır. Ayrıca enerji üretimindeki yetersizlik, ham madde kaynaklarının yabancıların denetiminde olması, üretim teknolojisinin gelişmemesi ve sermaye yetersizliği kıtada sanayi gelişimini etkileyen en önemli faktörlerdir.

ASYA KITASI

Kıtanın doğusunu Büyük okyanus, güneyini Hint okyanusu, batısını Akdeniz, Karadeniz ve Avrupa, kuzeyini ise Kuzey Buz denizi oluşturur.

Asya, yüz ölçümü en büyük olan kıtadır (44 milyon km2). kıtanın güney kısmında doğu batı yönünde uzanan Dünya’nın en büyük ve en yüksek sıradağı olan Himalayalar uzanır. kıtanın orta, kuzey ve doğu kısımları düz alanlara sahiptir. Batıda ise kuzey güney doğrultusunda Ural ve Kafkas dağları yer alır. kıtada, Arabistan, Karakum ve Kızılkum çölleri vardır.

Kıtada büyük akarsu ve göller yer alır. Hazar, Aral Baykal gölleri ile Fırat, Dicle, Seyhan, Volga, Obi, İndus ve Ganj gibi akarsular bulunur.

Kıtada Akdeniz, muson, karasal, çöl ve tundra iklimleri görülür. Kış mevsiminde Dünya’nın en soğuk yerleri kıtadaki Sibirya’dır. kıtada yaz ve kış mevsimi arasındaki sıcaklık farkı fazladır. Güneydoğu Asya’nın bitki örtüsü oldukça gür ormanlardır.

Çünkü burası Dünya’nın en çok yağış alan bölgelerinden biridir. kıtanın kuzeyinde 60° enlemi çevresinde iğne yapraklı ormanlar bulunur. İç bölgelerde ise bozkırlar yer alır.

Kıtada tarım ve hayvancılık çok gelişmiştir. Birçok tarım ürününün en fazla yetiştiği kıta burasıdır. kıtada en çok yetiştirilen ürünler çay, pirinç, pamuk, soya fasulyesi, kauçuk, şeker pancarı, yer fıstığı, hurma, ayçiçeği ve buğdaydır.

Hindistan’da büyükbaş hayvancılık çok gelişmiştir. Orta Asya bozkırlarında ise küçükbaş hayvancılık çok yaygındır.

Kıta, Dünya nüfusunun yarısından fazlasını barındırır. Asya’nın en kalabalık üç ülkesi Çin, Hindistan ve Bangladeş’tir. Güneydoğu Asya’da nüfus yoğunluğu fazladır. Nüfusun en seyrek olduğu yerler ise çöller, Himalayalar’ın yüksek yerleri, Moğolistan ve Sibirya’dır. Şehirleşmenin en fazla olduğu ülke Japonya’dır.

Kıta, yer altı kaynakları açısından oldukça zengindir. Asya’da; petrol, doğal gaz, kalay, bor, krom, manganez, kömür, demir ve altın en önemli yer altı kaynaklarıdır. Özellikle çok zengin olan petrol ve doğal gaz yatakları kıtanın Dünya üzerindeki önemini artırmaktadır. Zengin maden yatakları Ural dağları, Orta Doğu ülkeleri ve Türk cumhuriyetlerinde bulunmaktadır.

Kıtada sanayi, ticaret ve ekonominin en çok geliştiği ülke Japonya’dır. kıtadaki diğer ülkeler genellikle gelişmekte olan ve geri kalmış ülkelerdir.